Temeljem izvora, prvenstveno kartografskih, u članku se obrazlažu dvije faze kolonizacije Varaždinskog generalata i Križevačke županije: onu prije i onu poslije donošenja Statuta Valachorum. Objašnjava se razvoj naseljenosti, dioba posjeda i tipovi formiranja naselja. Mogu se izdvojiti tri osnovne faze u razvoju naselja: 1. Naseljavanje u obliku zaselaka – nastaje rastresito selo sa zaseocima; 2. Početna faza okupljanja – nastaje naselje manje-više okupljenog plana ali nepravilnog tlocrta; 3. Izgradnja duž glavne prometnice – naselja formirana na pobrđu spuštaju se prema prometnici u podnožju. Navodi se nekoliko osnovnih tipova ruralnih naselja na području varaždinske vojne granice: 1. Okupljena naselja nepravilnog tlocrta, 2. Nizna naselja duž cestovnih prometnica, 3. Nizna naselja duž vodotoka, 4. Nizna naselja s tendencijom razvoja središnjeg trga, 4. Raštrkana naselja sa zaseocima.
Izvorni znanstveni rad / Original scientific paperMirela SLUKAN ALTIĆ